تمساح پوزه کوتاه مردابی، گونه‌ای است که پراکنش جهانی آن منحصر به کشورهای ایران، پاکستان، هندوستان، نپال و بنگلادش است. سازمان حفاظت محيط زيست ایران، برای حراست و مراقبت از زيستگاه‌های طبيعی گاندو، مناطق زیستگاه را تحت عنوان «منطقه حفاظت شده گاندو» نام گذاری و این مناطق را تحت مديريت خود دارد. وسعت اين منطقه بر اساس جديدترين اطلاعات ماهواره‌ای بالغ بر 465 هكتار بوده و دارای رودخانه‌های مهمی همچون سرباز، باهوكلات و كلاجو می‌باشد. در اين روخانه‌ها بركه‌هايی وجود دارد كه هر كدام توسط يك يا چند تمساح اشغال شده و با توجه به موقعيت آن، اسم خاصی دارد. معروف‌ترين بركه‌های موجود در منطقه عبارتند از: بركه فيروزآباد، بركه آزادی، بركه درگس، بركه كهير برز، بركه هوت كت، بركه شير‌گواز، بركه باهو كلات، بركه پير سهراب، بركه زير سد پيشين، بركه جنگل، بركه پلنگيی و ... و درياچه سد پيشين. و بسياری از گودال‌های آب كه اهالی روستايی به نام «هوتك» می‌شناسند. در خلال سال‌های 77 تا 83 به دليل بحران‌های خشك‌سالی، بسیاری از این هوتک ها خشك شده و منجر به مرگ و مير تعدادی از اين جانوران ارزشمند گرديد. در آن ایام مامورين محيط زيست مجبور به زنده‌گيری و انتقال تعدادی از آن ها به مكان‌های مناسب شدند. بر اساس سرشماری كه در سال 82 انجام گرديد. تعداد تمساح های پوزه کوتاه ایرانی را نزديك به 300 عدد تخمين زده‌اند كه پر تراكم‌ترين بخش، منطقه پيشين و جكی‌گور بوده و در درياچه سد پيشين نزديك به 100 عدد مشاهده شده است.
این جانور ۶۶ تا ۶۸ دندان و پاهای کوتاه دارد. فصل جفت‌گیری تمساح پوزه کوتاه ایرانی در اسفند ماه بوده و در اردیبهشت ماه تمساح ماده حدود ۳۰ تخم می گذارد که در خرداد و تیر نوزادان از تخم بیرون می آیند. بیشترین تهدید تمساح پوزه کوتاه ایرانی، خشک سالی و تخریب زیستگاه است.
تمساح ايرانی معمولاً بين 5 تا 10 سالگی بالغ می‌شود اما باید توجه داشت که تعداد محدودی از آن ها به سن بلوغ می‌رسند. در شروع فصل بارندگی تمساح ماده هنگام شب در حاشيه شني رودخانه گودالی به عمق نيم متر حفر می‌کنند و در آن 20 تا 60 تخم می‌گذارند و روی آن را با شن می‌پوشاند. تمساح ماده پس از تخم‌گذاری، اغلب اوقات خود را برای حفاظت از تخم‌ها در اطراف اين حفره می‌گذراند. پس از حدود 60 روز، نوزادان از تخم بيرون می آیند. در این زمان مادر به كمك آن ها می‌شتابد. گاندو تنها خزنده ايرانی است كه تا اين اندازه از نوزادان خود مراقبت می کند.
توله ها طولی برابر 20 تا 25 سانتيمتر داشته و به رنگ زيتون بوده با نوارهای تيره بر روی دم. تمساح های مسن‌تر به رنگ قهوه‌ای روشن با علائم تيره پراكنده‌ای بر روی بدنشان دیده می شوند. تمساح های پوزه کوتاه در آرواره بالا در هر سمت 19 دندان و در آرواره پايين در هر سمت 15 دندان دارند. و در زیر هر دندان، دندان دیگری دارند که به محض افتادن دندان رویی، دندان زیری جایگزین می گردد.
ساختمان دندان گاندو برای جويدن مناسب نيست، اما شيره گوارشی آن ها اسيد فراوانی دارد كه می‌تواند در عرض چند دقيقه هر چيزی را آب کند. حدود نيمی از كل بدن كروكوديل را دم قوی اين حيوان تشكيل می‌دهد و این دم مانند سكان كشتی به جلو بردن او در آب كمك می‌كند. تمساح پوزه كوتاه ايرانی از نظر اندازه و قد می‌تواند تا طول 4 متر رشد كند. مردمک چشم در این گونه نیز عمودی و بیضوی شکل بوده که نوعی تطابق برای فعالیت‌های شبانه جانور به حساب می‌آید. پلک سوم به صورت پرده شفاف سطح چشم را در داخل آب پوشانیده و از آن حفاظت می‌کند، موقعیت و نحوه قرار گرفتن چشم‌ها روی سر طوری است که حتی وقتی تمام بدن زیر آب قرار می‌گیرد، تمساح می‌تواند چشم هایش را خارج از آب نگه دارد
مردم مناطق جنوبی سیستان و بلوچستان این حیوان را نماد برکت و آبادانی می‌دانند و معتقدند که با هجرت و مرگ این حیوان خشک سالی و قحطی بر زندگی آن ها سایه خواهد انداخت و لذا بر اساس همین باور تمامی تلاش خود را برای مراقبت و بقای حیات آن به کار می‌گیرند.
گاندو حیوانی بسیار خجالتی، محتاط و ترسو است و به سختی می توان آن را مشاهده کرد. این حیوان باهوش به محض احساس خطر یا حضور مزاحم در آب فرو رفته و مخفی می شود. مردم محلی در جنوب استان زندگی مسالمت آمیزی با این حیوان دارند و با وجود این که تمساح پوزه کوتاه بلوچستان در جوار بیش از 40 روستا زندگی می‌کند اما تاکنون هیچ تهدیدی از طرف مردم محلی برای آن ها به وجود نیامده است و روستائیان نقش یک محیط بان دلسوز را برای بقای این حیوان ایفا می‌کنند. در چند سال گذشته که خشکسالی عرصه را برای زندگی این حیوان تنگ کرده بود، مردم محلی برای نجات این حیوانات اقدام به انتقال آب به برکه‌ها و زیستگاه این حیوان می‌کردند زیرا باور دارند که با مرگ این حیوان خشک سالی بر منطقه حاکم خواهد شد.
تمساح پوزه کوتاه ایرانی با نام انگلیسی «ماگر» از ایران به سمت شرق تا آسام هند و به سمت جنوب تا سریلانکا پراکنش دارد و ایران غربی‌ترین نقطه پراکنش جهانی این گونه به حساب می‌آید.
رد پای تمساح گاندو
نمایی نزدیک از چهره ی گاندو
نمایی نزدیک از چهره ی یک گاندوی جوان
نمایی نزدیک از چهره ی یک گاندوی میانسال
یک گاندو در حال شنا در رودخانه
دو گاندو، یکی در حال خروج از آب و دومی در حال استراحت و آفتاب گیری
گاندو در پشت بوته
گاندوی اسیر در دست محیطبان حیات وحش